Nhiệt độ và độ ẩm là hai yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến bảo quản thuốc, vaccine. Nếu nhiệt độ, độ ẩm quá cao hoặc quá thấp, có thể làm thay đổi tính chất hóa học, sinh học và vật lý của thuốc, gây ra hiện tượng biến chất, mất hiệu quả hoặc nguy hiểm cho sức khỏe.
Danh mục bài viết
1. Nhiệt độ và độ ẩm ảnh hưởng đến bảo quản thuốc như thế nào?
Nhiệt độ và độ ẩm là hai yếu tố môi trường có thể gây ra các phản ứng hóa học hoặc sinh học trong thuốc, làm thay đổi cấu trúc, màu sắc, mùi vị, độ tan, độ bền và hiệu quả của thuốc.
– Nhiệt độ cao có thể làm giảm hoạt tính của các chất kháng sinh, vitamin, hormone, enzyme và các chất sinh học khác. Nhiệt độ cao cũng có thể làm tăng tốc độ phân hủy của các chất dễ bay hơi như cồn, ether, chloroform và các dung môi khác.
– Nhiệt độ thấp có thể làm giảm độ tan của các chất rắn hoặc lỏng trong dung dịch, làm kết tinh hoặc lắng xuống của các thành phần không tan. Nhiệt độ thấp cũng có thể làm đông cứng của các chất như glycerin, propylene glycol và các chất béo.
– Độ ẩm cao có thể làm ẩm ướt các thuốc dạng bột, viên nén, viên nang hoặc dạng kem, gây ra sự phát triển của vi khuẩn, nấm mốc hoặc men. Độ ẩm cao cũng có thể làm thay đổi tính chất vật lý của các thuốc dạng bột như độ rắn, độ dẻo, độ trơn và khả năng trôi chảy.
– Độ ẩm thấp có thể làm khô các thuốc dạng gel, mỡ hoặc xịt mũi, làm mất thành phần nước hoặc dung môi. Độ ẩm thấp cũng có thể làm giảm khả năng bôi trơn của các viên nang gelatin hoặc làm co rút của các vỏ nang.
2. Nhiệt độ bảo quản thuốc bao nhiêu là tốt?
Để bảo quản thuốc một cách tốt nhất, hãy tuân thủ các hướng dẫn của nhà sản xuất về nhiệt độ lưu trữ để đảm bảo thuốc được lưu trữ ở nhiệt độ đúng chỉ định. Theo Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo, nhiệt độ trong kho dược cần đáp ứng được tiêu chuẩn GSP sau:
Kho bảo quản thuốc đạt GSP
– Bảo quản thuốc ở nhiệt độ bình thường (điều kiện thời tiết khô, thoáng mát) thì nhiệt độ nên duy trì từ 15 – 25 độ C. Đảm bảo không có mùi và lẫn các thứ khác và tránh ánh nắng trực tiếp. Trong không gian đó, độ ẩm tối đa nên đạt là 70% để thuốc được bảo quản tốt nhất.
2.1. Nhiệt độ các kho bảo quản thuốc
Kho lạnh: Nhiệt độ tối đa là 8 độ C
Tủ lạnh: Nhiệt độ lý tưởng nhất khoảng 2-8 độ C
Kho đông lạnh: Nhiệt độ không vượt quá – 10 độ C.
Kho mát: Nhiệt độ trong khoảng 8-15 độ C là hợp lý
Kho nhiệt độ phòng: Nhiệt độ duy trì từ 15-25 độ C. Nhiệt độ có thể lên đến 30 độ C tùy trong từng khoảng thời gian.
2.2. Điều kiện nhiệt độ bảo quản cho từng loại thuốc cụ thể
– Thuốc dạng viên, nang: cần bảo quản trong hộp kín và không tiếp xúc với ánh sáng trực tiếp
– Thuốc tiêm, vacxin: bảo quản ở nhiệt độ khoảng 2 – 8 độ C, độ ẩm dưới 70%. Đối với thuốc đặt biệt như Keytruda (thuốc miễn dịch điều trị ung thư) cần đảm bảo điều kiện nhiệt độ và độ ẩm trên ngay cả trong quá trình vận chuyển.
– Insulin: Khi chưa mở nắp có thể bảo quản ở ngăn mát tủ lạnh. Sau khi mở nắp cần bảo quản ở nhiệt độ phòng.
– Thuốc dạng siro: Đa số các loại thuốc siro chỉ nên sử dụng trong vòng 1 tuần từ khi mở nắp. Bảo quản ở khu vực tránh ánh nắng mặt trời tiếp xúc trực tiếp với thuốc.
2.3. Công cụ hỗ trợ giám sát điều kiện môi trường bảo quản thuốc
Việc nắm rõ tiêu chuẩn nhiệt độ quản thuốc bao nhiêu là tốt và đúng tiêu chuẩn quy định đóng vai trò rất quan trọng để đảm bảo chất lượng và giá trị của từng loại thuốc khi đến tay người dùng.
Do đó, để kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm bảo quản thuốc hiệu quả thì các đơn vị nên sử dụng nhiệt ẩm kế tự ghi để theo dõi. Hiện các thiết bị này có thể đạt tại trong phòng thuốc hoặc treo trên tường của kho thuốc để giúp người dùng quan sát chỉ số nhiệt độ, độ ẩm chính xác.
3. Bảo quản thuốc tại nhà an toàn và hiệu quả:
– Lựa chọn nơi bảo quản thuốc sao cho thoáng mát, khô ráo, sạch sẽ và tránh ánh nắng trực tiếp. Nếu có điều kiện, nên sử dụng tủ lạnh hoặc tủ điều hòa để điều chỉnh nhiệt độ và độ ẩm.
– Đọc kỹ hướng dẫn bảo quản trên nhãn hoặc bao bì của thuốc, và tuân theo các chỉ dẫn về nhiệt độ, độ ẩm, thời hạn sử dụng và cách sử dụng.
– Giữ nguyên bao bì gốc của thuốc, không mở nắp hoặc bóc tem trước khi sử dụng. Nếu phải chia nhỏ thuốc, nên sử dụng các hộp hoặc túi có khả năng chống ẩm, chống ánh sáng và chống thấm.
– Không để thuốc gần các nguồn nhiệt như bếp, lò vi sóng, ấm đun nước hoặc máy sấy tóc. Không để thuốc trong xe hơi, túi xách hoặc vali khi đi du lịch.
– Kiểm tra thường xuyên tình trạng của thuốc, nếu phát hiện có dấu hiệu biến chất như thay đổi màu sắc, mùi vị, kết tinh, lắng xuống, đóng cặn, nứt vỡ hoặc mốc meo, nên vứt bỏ ngay và không sử dụng.
